John Gabriel Borkman
‘Borkman’ drukkend met hilariteit
Ex-bankdirecteur John Gabriel Borkman heeft een gevangenisstraf uitgezeten vanwege fraude. Daarna sloot hij zich in zijn kamer op, die hij al jaren niet heeft verlaten. Zijn vrouw Hilde zit gebelgd en zinnend op vergelding beneden. Zij strijdt tegen haar zus Ella om de liefde van haar zoon Erhart, want in de tijd dat Borkman in de gevangenis zat, voedde Ella Erhart op. Hij is echter volwassen geworden en zoekt zijn eigen weg.
Toneelgroep d’Ye speelt ‘Borkman’ van Henrik Johan Ibsen. Deze Noor schreef veel stukken met een droefgeestige sfeer, maar met een bepaalde interpretatie is er aardig wat lucht in te brengen, zoals ook d’Ye laat zien. ‘Borkman’ is een klassiek toneelstuk en zo speelt d’Ye het ook. Het spel werd onder regie van Mijs Heesen behoorlijk theatraal: stemmingen zijn extreem, er worden zelden gesprekken gevoerd op een normale toon. Toch zijn de personages echte mensen met een geschiedenis.
Vooral Hilde Borkman is een mens van het uiterste: ze is wanhopig als ze haar zoon dreigt te verliezen en ze is woedend op haar zuster en echtgenoot. Riet Peereboom kan als vertolkster van Hilde heerlijk uithalen in hysterische huilbuien (die al dan niet terecht op een lach uit het publiek kunnen rekenen, wat Peereboom aanspoort ze extra aan te zetten), maar ze laat ook met uitgestreken gezicht ingehouden woede zien. Ben Kuenen I kruipt in de huid van Borkman. Hij heeft een zekere afstandelijkheid en zijn drijfveren zijn niet altijd even duidelijk. Ben Kuenen II valt op doordat hij van Vilhelm Foldal, een oude vriend van Borkman, een soort clown maakt; hij lijkt uit een komedie te komen. Hoewel hij dus een vreemde eend in de bijt is, geeft hij wel een vrolijke draai aan het geheel.
In somber gekleurde kledij spelen de acteurs in een sober decor, bestaande uit hoge witte pilaren, waarmee af en toe wordt geschoven om naar een andere locatie te gaan. Door de constructie aan de onderkant van die palen, die doet denken aan pallets, ziet het geheel er tamelijk bouwvallig uit. Dat onderstreept de relaties binnen de familie die zich ertussen beweegt. Ook de minimalistische muziekfragmenten – die niet altijd even onopvallend zijn – kleuren de drukkende sfeer verder in.
Noordhollands Dagblad, Faralda Houthuijsen
Foto's: Erik Vlugt
Uitgevoerd:
Spelers: Ben Kuenen, Ben Kuenen II, Steffie van Montfort, José Hermanides, Simone de Boer, Riet Peereboom, Steven Boegem
Regie: Mijs Heesen
Licht & Geluid: Victor Vlugt, Maarten Groot