Het huis van Bernarda Alba

d’Ye verrast opnieuw met ontroerende Spaanse tragedie

Met minimale middelen het maximale er uit halen! Toneelvereniging d’Ye heeft zichzelf overtroffen. Een geheel vrouwelijke cast heeft met veel discipline en talent een zwaar stuk van de Spaanse schrijver Frederico Garcia Lorca (1898-1936) neergezet. In een omgedraaide zaal werken de witte achterwand van De Singel (met projectie) en de stoffen zijdelen perfect. Je waant je midden in een Spaanse hoeve, waar de beklemming tastbaar is en de buitenwereld voelbaar dichtbij, maar o zo ver weg. Gaandeweg ontspint zich een tragedie, vol met verwijzingen, richting een onomkeerbaar slot.

Te midden van haar vijf dochters bestuurt Bernarda Alba (Ellie van Montfort) haar kleine koninkrijk. De autoritaire, snoeiharde vrouw is zojuist voor de tweede maal weduwe geworden. Na de begrafenis kondigt zij acht jaar rouw af. Haar dochters moeten al die tijd in de hoeve blijven, met als enig lijntje richting buitenwereld het nieuws, de roddels en achterklap van de twee dienstmeiden. Die twee rollen worden ingevuld door Lizzy Luts en Rietje Leuvelink. Vooral laatstgenoemde speelt ijzersterk! Zij is als enige in huis een tegenwicht voor Bernarda. Met humor, subtiel gestook en raffinement houdt ze de onsympathieke vrouw een spiegel voor. De dochters zijn in gradaties doodsbenauwd voor hun moeder. Vol met beeldspraak vertalen zij hun gevoelens voor elkaar, de persoonlijke situatie en de verhouding met Bernarda. Die snauwt, beveelt en grijpt – waar nodig – fysiek in. Voor de dochters rest niet veel anders dan elkaar met steken onder water af te troeven. Enig vertier geeft een blik op de werkmannen op het land en de af en toe opduikende grootmoeder (Riny Lacunes), door leeftijd seniel en kinds geworden; al is een scherpe blik op haar kleinkinderen gebleven.

Als enig praktisch tijdverdijf is de dagelijkse naaisessie. voor het geval er ooit een goede vrijer opdaagt. Die staat plotsklaps voor de poort. Het gaat om de 25-jarige Pepe, volgens moeder een goede party, die om de hand komt van de oudste dochter, de als huwelijkspartij bijkans “opgegeven’ Angustias (39). Pepe heeft goede redenen om juist voor de oudste en qua gezondheid zwakste dochter te kiezen: Angustias heeft namelijk een enorm bedrag geërfd van haar overleden vader. Terwijl alle vijf de zusters hunkeren naar vrijheid en liefde, mag Angustias door de spijlen van het raam,’s avonds laat, contact hebben met de knappe jongen. Een bruiloft is op komst, als Pepe haar een aanzoek doel. Vreemd is wel dat Pepe ook nog ‘s nachts rond de hoeve wordt gesignaleerd, of zou dat gewoon roddel zijn? Onderling maken de zusters zich steeds meer zorgen over het gedrag van Adela, de jongste dochter, zeer naturel neergezet door Joukje de Jong. Adela trekt zich nog het minst aan van de tiranniek van haar moeder. Of anders gezegd: juist deze twintiger hunkert naar een jeugdig leven vol pleier en liefde. Ze blijkt verliefd op Pepe en het nieuws dat juist hij met haar oudste zuster gaat trouwen brengt haar volledig van slag.

Buiten heerst de hitte, binnen broedt het… In scherpe dialogen werkt het stuk naar een climax toe. Magdalena (José Vlak) wikt, Amelia (Steffie van Montfort) sust, Martirio (Petra Kemper) loert, terwijl de oudste en jongste dochters van Bernarda plannen maken voor de toekomst. De beklemming wordt steeds groter, de spanning is tastbaar, waar leidt dit toe… En waar de hitte buiten overgaat in regen voorspelt Poncia aan Bernarda een broeierige afloop: “Het explodeert hier als een storm van haat!” Bernarda houdt zich doof voor de aanwijzingen, dat zij de regie dreigt te verliezen over haar dochters. Zij tiert mee met het volk buiten de poorten van haar hoeve wanneer een pas bevallen alleenstaande dorpsgenote vermorzeld wordt door de mannen uit de omgeving. De katholieke mores van het Spanje uit de vroege 20e eeuw ligt als een zwart deken over de hoofdrolspelers. Al het zwakke moet verdoezeld worden voor de buitenwereld en Bernarda denkt dit met ijzeren vuist te bewerkstelligen. De apotheose is dichtbij wanneer de bliksem boven de hoeve inslaat. “Op elke kamer broeit een storm”, voorspelt Poncia. De storm breekt in al z’n hevigheid los als de aanstaande bruidegom zich ‘s nachts op het terrein begeeft. De inslag die dat veroorzaakt brengt littekens voor het leven. Terwijl haar koninkrijk is ingestort lijkt alleen Bernarda onaangetast: “Onthoud! Mijn dochter is als maagd gestorven!”
Stadskrant, Luc van den Berg

 

 

Toneelvereniging d’Ye brengt zeer boeiend stuk waar publiek geheel op ingaat

Een veranderde opstelling van zitplaatsen (tribune) en speelgedeelte, deed de bezoekers bij binnenkomst in de theaterzaal de Singel toch wel even vreemd aan. Dit vanwege de uitvoering van het toneelstuk “Het huis van Bernarda Alba” door d’Ye. De bezoekers werden bij het betreden van de zaal van deze veranderingen op de hoogte gebracht omtrent welk gang naar de uitgang te nemen. Het decor (in een gedeelte van de zaal) was eenvoudig van opzet.

Dit bestond uit een tiental rieten stoelen en geprojecteerde beelden op de achtergrond. Het was een indringend toneelstuk waar het publiek de gehele avond geboeid mee in opging. Dat zegt eigenlijk al genoeg over de goede acteerprestaties van de speelsters. De teksten zaten er bij de dames goed in, daar zij zonder souffleur speelden. Het toneelstuk ging over een sterk gelovige moeder, die na de dood van haar man het leven van haar vijf jonge dochters ging beheersen. Strenge huisregels werden door haar opgesteld die de dochters moesten naleven. Ook het lonken en ontmoeten van de plattelandsjongens in het dorp door de dochters was taboe en werd direct bestraft. Er werd met harde hand geregeerd, al probeerde de huishoudster de moeder af en toe op een andere gedachte te brengen, wat niet lukte en op het einde voor één van de dochters een triest einde kende.

Het is moeilijk om te oordelen over de actrices, die elk hun rol voortreffelijk uitbeelden met goede tekstvastheid. Wel mag een extra compliment gegeven worden aan Rietje Leuvelink (de huishoudster) en Ellie van Montfort. Zij speelden geweldig goed. Dit geldt echter ook voor José Vlak en Martine Hamstra, zonder de overige toneelspeelsters tekort te doen. Het heeft natuurlijk te maken met de rol die men speelt. Maar alle dames speelden hun rol in “Het huis van Bernarda Alba” met veel beleving. De regie was in handen van Jacomine de Visser en Ben Kuenen (assistent). Het enige minpunt was dat het toneelstuk na de pauze zeer kort was en er daardoor een snel einde was.
NIVO

Gespeeld	17, 18, 24 & 25 april 2009
Spelers	Riet Peereboom, Martine Hamstra, Rietje Leuvelink, Joukje de Jong, Ellie van Montfort, Steffie van Montfort, Lissy Lutz, Charlotte Vlugt, Eva Sloots, Petra ten Hagen, José Vlak, Riny Lacunes
Regie	Jacomine de Visser
Regie-assistent	Ben Kuenen
Licht & Geluid & Video	Kees Runderkamp & Maarten Groot & Erik Vlugt
Kleding	Reba Bense
Decor	De ploeg